نقش تجهیزات شبکه در زیرساخت سازمانی
در هر سازمان، شبکه مانند ستون فقرات ارتباطات داخلی و خارجی عمل می‌کند. وجود تجهیزات شبکه استاندارد و مدیریت صحیح آن‌ها باعث افزایش سرعت، امنیت و پایداری شبکه می‌شود. سه تجهیز اصلی که تقریباً در تمام شبکه‌ها حضور دارند شامل سوئیچ، روتر و فایروال هستند.
شناخت این تجهیزات و یادگیری نحوه عیب‌یابی آن‌ها باعث کاهش قطعی شبکه، بهبود سرعت پاسخ‌گویی و پیشگیری از اختلالات می‌شود.
سوئیچ شبکه چیست؟ (Switch)
سوئیچ نقطه اتصال دستگاه‌ها در شبکه داخلی (LAN) است. هر سیستمی مانند کامپیوتر، سرور، پرینتر یا دوربین IP برای اتصال به شبکه به سوئیچ نیاز دارد.
وظایف اصلی سوئیچ
-
مدیریت ترافیک داخلی شبکه
-
ایجاد و تفکیک شبکه‌ها با VLAN
-
تضمین سرعت و پایداری ارتباط
-
پشتیبانی از PoE برای تأمین برق تجهیزات شبکه مانند دوربین‌ها و اکسس‌پوینت‌ها
انواع سوئیچ شبکه
-
Unmanaged: ساده و بدون قابلیت تنظیم
-
Managed: پیشرفته، قابل تنظیم و مناسب شبکه سازمانی
-
PoE: قابلیت تأمین برق تجهیزات وظایف مسئول شبکه | شرح وظایف شغل کارشناس شبکه
روش‌های عیب‌یابی سوئیچ شبکه
۱. بررسی پورت‌ها و LEDها
چراغ‌های سوئیچ اطلاعات مهمی ارائه می‌دهند:
-
خاموش بودن → احتمال خرابی کابل یا پورت
-
چشمک‌زدن غیرعادی → Loop یا ترافیک زیاد
۲. بررسی Loop و Broadcast
وجود Loop باعث افت شدید سرعت و حتی Down شدن شبکه می‌شود.
راهکار:
-
فعال‌سازی STP
-
بررسی کابل‌های دوطرفه وصل شده اشتباهی
۳. خطاهای VLAN و Trunk
رایج‌ترین مشکلات سوئیچ:
-
اشتباه بودن VLAN در پورت‌ها
-
تنظیم نبودن Trunk میان سوئیچ‌ها
۴. بررسی لاگ‌ها و مانیتورینگ
ابزارهای مهم:
-
SNMP
-
Syslog
-
Dashboard سوئیچ‌های هوشمند
روتر شبکه چیست؟ (Router)
روتر وظیفه اتصال شبکه داخلی به شبکه‌های دیگر (مثلاً اینترنت) را برعهده دارد. برخلاف سوئیچ که ارتباط داخلی ایجاد می‌کند، روتر ترافیک بین شبکه‌ها را کنترل می‌کند.
وظایف روتر
-
مدیریت ترافیک ورودی و خروجی
-
مسیریابی بسته‌ها بین شبکه‌ها
-
اعمال NAT برای اشتراک‌گذاری اینترنت
-
مدیریت DHCP و توزیع IP
پروتکل‌های مسیریابی مهم
-
OSPF – مناسب شبکه‌های متوسط و بزرگ
-
BGP – برای ارتباطات بین‌سازمانی و دیتاسنتری
-
RIP – قدیمی‌تر اما ساده
روش‌های عیب‌یابی روتر
۱. تست اتصال با Ping و Traceroute
-
Ping برای بررسی ارتباط
-
Traceroute برای تشخیص گره‌ای که مشکل ایجاد کرده
۲. بررسی Routing Table
روتر باید بداند هر IP از کدام مسیر ارسال شود.
Commandهای رایج:
-
show ip route -
show interfaces
۳. بررسی تنظیمات NAT و DHCP
رایج‌ترین مشکلات روتر:
-
اشتباه بودن NAT → عدم دسترسی به اینترنت
-
تمام شدن Pool DHCP → ندادن IP به کاربران
۴. خطایابی Interfaceها
-
Down بودن اینترفیس
-
سطح سیگنال ضعیف در روترهای وایرلس
-
اختلاف Duplex یا MTU که باعث Packet Loss می‌شود
فایروال چیست؟ (Firewall)
فایروال مسئول امنیت شبکه است و ترافیک ورودی و خروجی را کنترل می‌کند. این دستگاه از شبکه در برابر حملات، نفوذ، بدافزار و دسترسی‌های غیرمجاز محافظت می‌کند.
انواع فایروال
-
سخت‌افزاری (Appliance)
-
نرم‌افزاری (برای سرورها و سیستم‌ها)
-
نسل جدید (NGFW): شامل IPS، کنترل اپلیکیشن، SSL Inspection
مهم‌ترین مفاهیم در فایروال
-
Rule / Policy
-
NAT / Masquerade
-
Zones / Interfaces
-
VPN / IPSec / SSL-VPN
روش‌های عیب‌یابی فایروال
۱. بررسی لاگ‌ها (Logs)
۹۰٪ مشکلات فایروال در لاگ‌ها مشخص است.
لاگ‌ها نشان می‌دهند که:
-
چه ترافیکی Block شده
-
چه Rule اجرا شده
-
چه آیپی تلاش برای اتصال داشته
۲. بررسی Ruleها و ترتیب آن‌ها
یک Rule اشتباه یا قرار گرفتن یک Rule بلاک قبل از Allow می‌تواند ارتباط را قطع کند.
۳. تست دسترسی با ابزارهای خط فرمان
-
Telnet یا Netcat برای تست Port
-
بررسی بسته‌های رد شده (Deny)
۴. عیب‌یابی VPN
دلایل رایج قطع VPN:
-
مشکل در Phase 1 یا Phase 2
-
عدم تطابق Encryption
-
مشکل NAT-T
نکات طلایی برای جلوگیری از خطا
-
مستندسازی تجهیزات، IPها و اتصالات
-
استفاده از مانیتورینگ حرفه‌ای مثل Zabbix و PRTG
-
بروزرسانی Firmware دستگاه‌ها
-
استفاده از VLAN برای جداسازی ترافیک
-
پیکربندی امنیتی استاندارد روی فایروال
جمع‌بندی
سوئیچ، روتر و فایروال سه جز اصلی هر شبکه سازمانی هستند. شناخت عملکرد آن‌ها و یادگیری اصول عیب‌یابی کمک می‌کند تا شبکه پایدارتر، سریع‌تر و امن‌تر عمل کند. با رعایت استانداردها، مانیتورینگ مداوم و بروزرسانی تجهیزات، می‌توان از بسیاری از مشکلات شبکه جلوگیری کرد.