فهرست مطالب
تعریف اینترانت
اینترانت (National intranet) یا خدمات شبکه اینترنت ملی اطلاعات(اینترنت ملی) شبکهای براساس قرارداد اینترنت به همراه تجهیزات شبکه مانند سوئیچها و مسیریابها و مراکز داده است. به طوری که در خواستهای دسترسی داخلی و اخذ اطلاعاتی که در مراکز داده داخلی نگهداری میشوند به هیچ وجه از طریق خارج کشور مسیریابی نشود و امکان ایجاد شبکههای اینترانت و خصوصی و امن داخلی در آن فراهم شود.
به عبارتی اینترانت شبكه ای کامپیوتری است كه از زبان مشترك ارتباطی شبكه جهانی اینترنت برای تبادل داده ها استفاده می كند و تمام خدمات اینترنت، از جمله پست الكترونیكی ، تار جهان گستر، انتقال فایل (FTP)، گروههای خبری و تله كنفرانس را در شبكه ای اختصاصی برای استفاده كنندگان مشخص آن شبكه ای اختصاصی برای استفاده كنندگان مشخص آن شبكه ارائه می دهد و لزوما به اینترنت متصل نیست. تفاوت اساسی میان شبكه اینترانت و سایر شبكه ها در آن است كه این شبكه بر اساس پروتكل های اینترنت نظیر TCP/IP و HTTP شكل می گیرد. هدف اصلی از نصب اینترانت ها تسهیل ارتباطات و به اشتراك گذاشتن منابع – اعم از سخت افزاری- است. كه به اشتراك گذاشتن منابع اطلاعاتی نقش عمده ای در این نظام دارد.
تعاریف گوناگونی در مورد اینترانت یا خدمات شبکه اینترنت ملی اطلاعات وجود دارد. از جمله:
خدمات شبکه اینترنت ملی اطلاعات مجموعه پهنای باند رد وبدل شده داخل کشور و دادههای تبادل شده با پهنای باند خارجی است بدین معنا که در شبکه ملی اطلاعات همانند دیگر شبکههای داخلی برای ارتباط کاربر با سرویسهای داخلی، دیتا از کشور، استان یا حتی شهر کاربر مورد نظر خارج نمیشود و ضمن ارتباط سریع و با کیفیت تر، هزینه را برای کاربران، شرکتهای ارائه دهنده سرویس و شرکتهای ایجاد کننده زیرساختهای ارتباطی، بسیار کاهش میدهد.
به بیان دیگرشبکه ملی اطلاعات یعنی برقراری ارتباطات و ارائه خدمات در فضای مجازی به شکل ارزان، پرسرعت، امن و سالم. در حقیقت این شبکه باید بتواند نیازهای واقعی و مشروع مردم را در بستری پرسرعت، قیمتی پایین، امنیتی جامع و پایدار و در عین برخورداری از بالاترین حد سلامت، پاسخگوی نیازهای مشروع مردم در فضای مجازی باشد و زمینه ارتباط کاربران ایرانی با یکدیگر را از بستر داخلی و ارتباط با خارج از کشور را از بستر بین الملل مهیا کند.
تاریخچه اینترانت در ایران و جهان
اینترانت تاریخچه ای خود را از اینترنت می گیرد. زیرا زاییده ی اینترنت به شمار می رود و در واقع چند سالی پس از آنكه اینترنت پا به عرصه جهانی گذاشت، اینترانت و بعد هم اكسترانت نیز پدید آمد. بنابراین، برای آشنایی با تاریخچه اینترانت، باید چگونگی شكل گیری اینترنت را مرور كرد؛ به همین سبب در دنیا سال 1995 را سال اینترنت، سال 1996 را سال اینترانت، و سال 1997 را سال اكسترانت نام گذاری كرده اند. در ایران، از اواسط سال 1374 كه نرم افزار سیستم عامل شبكه (NT SERVER) شركت رایانه ای نت اسكیپ وارد كشور شد، به سبب سهولت نصب اینترانت ها بر روی این سیستم عامل شبكه، نصب اینترانت ها آغاز گردید و از آن زمان تاكنون، این جریان در دنیا و ایران رشد فزاینده ای داشته است.
به طور مثال، وزارت كشاورزی ایران در همان سال توانست از خدمات شبكه اینترنت استفاده كند. سپس اداره كل آمار و اطلاعات این وزارتخانه، با ایجاد اینترانت، اطلاع رسانی و ارائه خدمات به متقاضیان را با روشی آسان و سریع به انجام رساند. در این شبكه، خدمات اطلاعاتی از جمله اخبار و رویدادها، آمار كتاب های موجود در كتابخانه اداره كل آمار و اطلاعات و ارتباط با سایت های كشاورزی مربوط عرضه می شود. همچنین اطلاعات سازمانی و برنامه های كاربردی مانند نظام زراعت یا هزینه تولید محصولات كشاورزی و هواشناسی نیز در دسترس متقاضیان قرار می گیرد.
اهمیت شبکهٔ ملی
موضوع شبکهٔ ملی، تحت عنوان اینترنت ملی نخستین بار در ایران، توسط عبدالمجید ریاضی، معاون وقت فناوری اطلاعات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت محمود احمدینژاد، در سال ۱۳۸۴ مطرح شد. وی در توجیه این طرح، شبکه جهانی اینترنت را پرهزینه و غیرقابل اعتماد دانست. بهطوریکه در صورت قطع شدن آن، نه تنها ارتباطات اینترنتی خارجی، بلکه شبکه داخلی نیز قطع میشود. هدف اینترنت ملی آن بود که با ایجاد شبکهای یکپارچه و ایمن، ارتباطات داخلی از ارتباطات جهانی اینترنت استقلال یافته و به صورت داخلی جابهجا شود و به خارج از کشور منتقل نگردد. بدین ترتیب ضمن صرفه جویی در هزینهها، سرعت ارتباطات داخلی افزایش یابد و خدماتی نظیر دولت الکترونیک بر روی آن ارائه گردد.
مدتی بعد محمد سلیمانی، وزیر وقت ارتباطات و فناوری اطلاعات، گفت نام این شبکه «شبکهٔ ملی اینترنت» است و نامگذاری ابتدایی «شبکه اینترنت ملی» به منظور شناخت بهتر مردم از این مقوله بود. در تعریف دقیق تری که ریاضی ارائه کردهاست «شبکهٔ ملی اینترنت شبکهای است فرابخشی با معماری سرویس محور که ویژگیهایی نظیر موارد زیر را تضمین مینماید: کیفیت خدمات، قابلیت اطمینان، پایداری، کارایی، امنیت، قابلیت مدیریت، توسعهپذیری و استفاده از معماری باز و نرمافزارهای آزاد می باشد.
اهداف شبکه ملی اطلاعات
اینترانت ملی یک شبکه کامپیوتری اینترانت بسته براساس پروتکل اینترنت است که توسط یک دولت ملی ساخته و نگهداری میشود یا توسط بخش خصوصی ایجاد شده است و در ابعاد ملی پایگاههای داده را به یکدیگر متصل میکند. هدف اصلی اینترانت ملی نظارت بر ارتباطات درون یک کشور، قطع دسترسی به رسانههای بیرونی، کاهش هزینهها، کاهش حملههای اینترنتی یا استقلال شبکهای است. چنین شبکههایی معمولاً با رسانههای تحت اختیار دولت و جایگزینهایی برای سرویسهای خارجی همراه است. از جمله جایگزین برای موتور جستجوی وب، ایمیل و سایر خدمات از جمله اینترانتهای ملی میتوان به گلو در اسکاتلند، کوآنگمیونگ در کره شمالی، شبکه ملی اطلاعات در ایران و رونت در روسیه اشاره کرد. همچنین کوبا، میانمار و چین دارای اینترانتهای ملی منحصر به خود هستند. کشور سوئد نیز شبکه اینترانت داخلی خود را برای ارتباط ایمن بین دستگاه های دولتی استفاده می کند.
نحوه قطع دسترسی به اینترنت جهانی و تشکیل اینترانت ملی در جزئیات متفاوت است. برای مثال چین دیوار آتش بزرگ را طراحی کرده است. اما وبگاههای چینی از خارج این کشور قابل دسترسی هستند. اینترانت ملی کره شمالی به شکلی است که اکثریت وبگاههای این کشور از بیرون قابل دسترسی نیستند و تنها تعداد محدودی از آنها قابل مشاهده است.
وظیفه دیواره آتش یا Firewall این است که از دسترسی اینترنت به اینترانت جلوگیری کند. اینترانت ممکن است به اینترنت اجازه دسترسی بدهد یا ندهد ولی همانطور که گفته شد دیواره آتش از دسترسی اینترنت به اینترانت جلوگیری می کند.
اکسترانت
اکسترانت اصطلاح دیگری است که شبیه به اینترانت است، تنها تفاوت آن دسترسی از طریق پرتال وب است. افرادی که از اکسترانت استفاده می کنند با استفاده از نام کاربری و رمز عبور می توانند از هر جایی به قسمت مورد نظر دسترسی داشته باشند. هدف اصلی طراحی اکسترانت، اشتراک گذاری اطلاعات و فایل ها در داخل یک گروه، که اعضای این گروه در یک مکان خاص متمرکز نیستند.
مزایای خدمات شبکه اینترنت ملی اطلاعات
- با تشکیل ابر اطلاعات و استفاده هوشمندانه از اینترنت بین الملل، شرکتها سرورهای خود را به داخل کشور منتقل میکنند؛ زیرا هم از جهت قیمت و هم از جهت سرعت کاملا به سود آنان است. این موضوع به همین نسبت برای مصرف کننده داخلی با مزیت قیمت و سرعت همراه خواهد بود.
- بین قیمت اینترنت بین الملل و ترافیک داخلی تفاوت وجود دارد. بدین معنا که اینترنت بین الملل با همین قیمت و ترافیک داخلی با یک دهم قیمت فعلی عرضه خواهد شد. این تفاوت فاحش قیمت موجب میشود کاربران غالب نیازمندیهای خود را با سرویسهای خوب داخلی برطرف سازند و سرویسهای خارجی با کاهش استفاده کاربران مواجه شود.
- شرکتهای ارائه دهنده خدمات، با توجه به افزایش فراوان سود حاصل از مراجعه کاربران داخلی، ملزم به رعایت پیوست فرهنگی میشوند، به این معنا که حق ندارند محتوای ناسالم و یا هر محتوایی که با فرهنگ اسلامی ایرانی در تعارض است، نگهداری و در اختیار کاربران قرار دهند. در صورت تخلف، به راحتی با دیگر شرکتها جایگزین میشوند.
- به علت استفاده هوشمندانه از اینترنت، نرم افزار پالایه کشور، به جای حالت منفعلانه فعلی، فعال خواهند بود؛ زیرا بررسی محتوای وارد شده به کشور به علت مدیریت هوشمند آسان شده و محتوای ذخیره شده در سرورهای داخلی نیز به راحتی قابل پالایش خواهند بود.
- با راه اندازی شبکه ملی اطلاعات میتوان با شرکتهای معروفی مانند گوگل مذاکره کرد؛ زیرا قبل از این گفتگو با چنین شرکتهایی اصلا عقلانی نبود و مزیتها به سود این شرکتها بود. با تحقق شبکه ملی اطلاعات وضعیت این شرکتها مانند چین خواهد شد؛ به عنوان نمونه گوگل هر ساله قرارداد فعالیت خود را در چین تمدید نموده و متعهد است که تمامی قوانین چین را مراعات و مطابق سیاستهای چین اقدام به فعالیت کند. در این صورت، به راحتی میتوان مانع پخش فیلمی خصوصی از یک ایرانی در شبکههای اجتماعی مانند یوتیوب شد و یا از توزیع محتواهای موهن نسبت به دین ممانعت به عمل آورد
- راه اندازی شبکه ملی اطلاعات، جمهوری اسلامی ایران را تبدیل به مرکز تبادل اطلاعات منطقه خواهد کرد و این مساله در اقتدار و امنیت جمهوری اسلامی نقش موثر را ایفا خواهد کرد.